آیه 132 سوره شعراء

وَ اتَّقُوا الَّذِي أَمَدَّكُمْ بِما تَعْلَمُونَ (132)

جلد 9 - صفحه 468

بعد از آن مؤكد نمود وعظ را به آنچه مورد قبول است، و آن يادآورى نعم الهى است بطور اجمال و فرمود:

وَ اتَّقُوا الَّذِي‌: و بترسيد از آن خداوندى كه، أَمَدَّكُمْ بِما تَعْلَمُونَ‌: امداد فرمود شما را به آنچه مى‌دانيد و مى‌شناسيد از انواع نعمتها.

كَذَّبَتْ عادٌ الْمُرْسَلِينَ (123) إِذْ قالَ لَهُمْ أَخُوهُمْ هُودٌ أَ لا تَتَّقُونَ (124) إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ (125) فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ (126) وَ ما أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلى‌ رَبِّ الْعالَمِينَ (127)

أَ تَبْنُونَ بِكُلِّ رِيعٍ آيَةً تَعْبَثُونَ (128) وَ تَتَّخِذُونَ مَصانِعَ لَعَلَّكُمْ تَخْلُدُونَ (129) وَ إِذا بَطَشْتُمْ بَطَشْتُمْ جَبَّارِينَ (130) فَاتَّقُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُونِ (131) وَ اتَّقُوا الَّذِي أَمَدَّكُمْ بِما تَعْلَمُونَ (132)

أَمَدَّكُمْ بِأَنْعامٍ وَ بَنِينَ (133) وَ جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ (134) إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ (135) قالُوا سَواءٌ عَلَيْنا أَ وَعَظْتَ أَمْ لَمْ تَكُنْ مِنَ الْواعِظِينَ (136) إِنْ هذا إِلاَّ خُلُقُ الْأَوَّلِينَ (137)

وَ ما نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ (138) فَكَذَّبُوهُ فَأَهْلَكْناهُمْ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً وَ ما كانَ أَكْثَرُهُمْ مُؤْمِنِينَ (139) وَ إِنَّ رَبَّكَ لَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ (140)

ترجمه‌

تكذيب كردند عاد فرستادگان را

هنگاميكه گفت بآنها برادرشان هود آيا نمى‌پرهيزيد

همانا من براى شما پيمبرى امينم‌

پس بترسيد از خدا و فرمان بريد مرا

و نميخواهم از شما بر آن هيچ مزدى نيست مزد من مگر بر پروردگار جهانيان‌

آيا بنا ميكنيد بهر جاى بلند علامتى كه بازى كنيد

و فرا ميگيريد قصرهاى محكم را شايد كه جاويد بمانيد

و چون حمله ميكنيد حمله ميكنيد ستمكاران‌

پس بترسيد از خدا و اطاعت كنيد از من‌

و بترسيد از آنكه مدد نمود شما را بآنچه ميدانيد

مدد نمود شما را بچهارپايان و پسران‌

و بوستانها و چشمه‌ها

همانا من ميترسم بر شما از عذاب روزى بزرگ‌

گفتند يكسان است بر ما پند دهى يا نباشى از پند دهندگان نيست‌

اين مگر عادت پيشينيان‌

و نباشيم ما عذاب كرده شدگان‌

پس تكذيب كردند او را پس هلاك كرديمشان همانا در اين هر آينه آيتى است و نباشند

جلد 4 صفحه 119

بيشترشان مؤمنان‌

و همانا پروردگار تو او است تواناى مهربان.

تفسير

قبيله عاد كه بنام سر سلسله خودشان معروف شده بودند پيغمبران را تكذيب نمودند وقتى كه حضرت هود كه از همان قبيله بود و برادر خوانده شده بآنها گفت آيا از خدا نميترسيد بتقريبى كه در بدو قصّه حضرت نوح گذشت همانا من پيغمبر خدايم براى شما و مشهور بامانت و درستى نزد شما و خيانت در وحى الهى نمى‌كنم پس از خدا بترسيد و اطاعت كنيد مرا كه اطاعت من اطاعت خدا است و مزدى هم بر اداء رسالت از شما نمى‌خواهم دستمزد من با خدا است و او بنحو او فى و اكمل خواهد داد و از چند چيز آنها را نهى فرمود بطور سؤال كه آيا در هر مكان مرتفعى برجى بنا ميكنيد براى تماشا و لهو و لعب و استهزاء عابرين و اطلاع بر نواميس مردم و بعضى آيه را بمعناى علم و نشانه راه گرفته‌اند و عبث بودن آنرا باستغناء از آن و اهتداء بنجوم و ستاره‌ها دانسته‌اند و ظاهرا عبث نباشد چون اهتداء بآن اسهل است و اختيار ميكنيد براى خودتان قصور و ساختمانهاى محكم را باميد آنكه در دنيا مخلّد و جاويد خواهيد بود و چون دست بشمشير و تازيانه ميكنيد براى حمله بكسى اين كار را بدون ملاحظه و فكر در عاقبت آن و بدون قصد تأديب و تربيت و مجوّز شرعى و عرفى جابرانه انجام ميدهيد و اين اعمال و اين ابنيه باين اغراض و آمال مرضى خدا نيست پس بترسيد از خدا و اطاعت كنيد مرا در ترك اين امور از پيغمبر صلى اللّه عليه و اله و سلّم روايت شده كه هر بنائيكه بنا شود وبال است براى صاحبش روز قيامت مگر بمقدار ضرورت و احتياج مبرم و فرمود منكه ميگويم از خدا بترسيد براى آنستكه خداوند ولىّ نعمت شما است و شكر نعمت بطاعت است كه موجب مزيد نعمت ميگردد و كفرانش بمعصيت است كه موجب قطع آن خواهد بود و شما ميدانيد نعمتهائى را كه خداوند براى كمك شما در زندگى مرتّبا انعام و امداد بشما فرموده از قبيل شتر و گاو و گوسفند و پسران كار آمد و باغها و چشمه‌ها كه امور شما بوسيله آنها اداره ميشود و باز اگر شما بعقايد و اعمال سابقه خودتان ادامه دهيد من ميترسم بر شما از عذاب خدا در روزى كه بزرگ است گرفتارى آنروز در دنيا يا آخرت‌

جلد 4 صفحه 120

و آنها با كمال بى‌شر مى‌گفتند ما از اعمال خودمان دست برنميداريم بحال ما تفاوتى ندارد وعظ كنى براى ما يا نكنى اين خلق و دأب و عادت كه ما داريم همان رويّه و عادت و خلق پيشينيان ما است و ما دست از مسلك آباء و اجدادمان برنمى‌داريم و هيچوقت بر ما عذاب نازل نشده و نخواهد شد و بعضى خلق بفتح خاء قرائت نموده‌اند يعنى اين سخنان تو نيست مگر دروغ مدّعيان نبوّت كه پيش از اينها آمدند و گفتند و در هر حال آنها تكذيب كردند پيغمبر خدا را و مستحق عذاب شدند و خداوند آنها را بباد تند سختى هلاك فرمود كه شرح آن در سور سابقه گذشت و در لاحقه بيايد انشاء اللّه تعالى و اخيرا خداوند چند جمله را كه در ذيل احوال انبياء سابق الذّكر براى تسليت خاطر پيغمبر خاتم و تذكّر و تنبّه خلق ذكر فرموده بود و بيان شد براى تأكيد و تقرير و تعقّب هر قصّه‌ئى بغرض مطلوب و توسّل بهر وسيله‌ئى براى هدف منظور تكرار فرموده است و مفاد آن تفاوتى ندارد.

وَ اتَّقُوا الَّذِي‌ أَمَدَّكُم‌ بِما تَعلَمُون‌َ (132) أَمَدَّكُم‌ بِأَنعام‌ٍ وَ بَنِين‌َ (133) وَ جَنّات‌ٍ وَ عُيُون‌ٍ (134) إِنِّي‌ أَخاف‌ُ عَلَيكُم‌ عَذاب‌َ يَوم‌ٍ عَظِيم‌ٍ (135)

و بپرهيزيد ‌از‌ مخالفت‌ خداوندي‌ ‌که‌ ‌علي‌ الدوام‌، نعمت‌ افاضه‌ فرموده‌ ‌به‌ آنچه‌ ‌که‌ ميدانيد ‌از‌ طول‌ عمر و قوت‌ و قدرت‌ و توانايي‌ و صحت‌ و سلامت‌ و طول‌ قامت‌ و دولت‌ و مكنت‌.

‌که‌ مفاد (وَ اتَّقُوا الَّذِي‌ أَمَدَّكُم‌ بِما تَعلَمُون‌َ) ‌است‌ و معناي‌ امد ‌يعني‌ يكي‌ ‌بعد‌ ‌از‌ ديگري‌ بزبان‌ ‌ما ‌يعني‌ نعمتهاي‌ ‌شما‌ ‌را‌ كش‌ داده‌ و بنحو اتصال‌ دنباله‌ ‌هم‌ نعمت‌ بشما افاضه‌ فرموده‌:

(أَمَدَّكُم‌ بِأَنعام‌ٍ وَ بَنِين‌َ) نظر ‌به‌ اينكه‌ عمر ‌آنها‌ طولاني‌ ‌بود‌ بسا بسيصد سال‌ و بالا طول‌ ميكشيد و البته‌ ‌در‌ خلال‌ ‌اينکه‌ مدت‌ اولادهاي‌ زياد پيدا مي‌كردند و اولادهاي‌ ‌آنها‌ اولاد زيادي‌ بسا متجاوز ‌از‌ صد و بالا اولاد داشتند و همچنين‌ انعام‌ زيادي‌ ‌در‌ ‌اينکه‌ مدت‌ بدست‌ ميآوردند لذا ميفرمايد: (أَمَدَّكُم‌ بِأَنعام‌ٍ وَ بَنِين‌َ).

(وَ جَنّات‌ٍ وَ عُيُون‌ٍ) باغستانها و نخلستانها و چشمه‌هاي‌ آب‌ ‌براي‌ آب‌ ‌آنها‌ احداث‌ ميكردند لكن‌ مغرور باينها نشويد و دست‌ ‌از‌ شرك‌ و اعمال‌ زشت‌ ‌خود‌ برداريد ‌که‌ بسا موجب‌ غضب‌ الهي‌ شويد و ‌من‌ ‌براي‌ ‌شما‌ ميترسم‌.

(إِنِّي‌ أَخاف‌ُ عَلَيكُم‌ عَذاب‌َ يَوم‌ٍ عَظِيم‌ٍ) بعضي‌ گفتند مراد عذاب‌ يوم القيمة ‌است‌ ‌که‌ بسيار عظيم‌ ‌است‌ لكن‌ عذاب‌ قيامت‌ ‌براي‌ مشركين‌ و كفار قطعي‌ يقينيست‌ تعبير ‌به‌ اخاف‌ مناسبت‌ ندارد و بعيد نيست‌ ‌که‌ مراد عذاب‌ مهلك‌ دنيا ‌باشد‌ ‌که‌ مورد خوف‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌اگر‌ دست‌ برنداريد

جلد 14 - صفحه 70

عذاب‌ نازل‌ ميشود و تمام‌ هلاك‌ ميشويد.

]

(آیه 132)- سپس به بخش سوم از بیان هود می‌رسیم که تشریح نعمتهای

ج3، ص387

الهی بر بندگان است، تا از این راه، حس شکر گزاری آنها را تحریک کند، شاید به سوی خدا آیند.

و در این زمینه از روش اجمال و تفصیل که برای دلنشین کردن بحثها بسیار مفید است استفاده می‌کند، نخست روی سخن را به آنها کرده، می‌گوید: «و از خدایی بپرهیزید که شما را به نعمتهایی که می‌دانید امداد کرد» و بطور مداوم و منظم آنها را در اختیار شما نهاد (وَ اتَّقُوا الَّذِی أَمَدَّکُمْ بِما تَعْلَمُونَ).